Wil van de Leur archief on tour - opbouwwerk

In 2023 worden 20 dozen, 220 tijdschriften en tientallen boeken over het thema samenlevingsopbouw overgedragen door de dochter van Wil van de Leur aan Jos van der Lans, de initiatiefnemer van de canon van het sociaal werk. Hij inventariseert en categoriseert het archief en wordt daarbij geholpen door Henk Krijnen. Het Wil van de Leur archief heeft een nieuw thuis gevonden bij de BPSW in Utrecht, waar het op afspraak te raadplegen is. In het kader van de viering van 100 jaar opbouwwerk willen we graag aandacht vragen voor dit archief en mogen we het tijdelijk inrichten bij de Tintengroep in Gieten vanaf 15 september en op het opbouwwerk festival Krachtproef wat op  3, 4 en 5 oktober plaats vind in Meppel.

Jos van der Lans gaat uitgebreid in op het archief in een podcast. In de podcast vertelt Jos van der Lans en anderen wie Wil van de Leur was en dat hij een belangrijke gangmaker geweest is voor het thema opbouwwerk. Hij was directeur van het Landelijk Centrum Opbouwwerk, wat geheel tegen de zin van Wil van Leur op moest gaan in Movisie. 

We bevragen Jos van der Lans ook zelf over welke lessen we uit 100 jaar opbouwwerk kunnen trekken en het belang van het archief.

Jos van der Lans kennen we als publicist en “gaat al een poosje mee”. Hem is het besef dat je met elkaar iets kan realiseren om structureel problemen op te lossen op het sociaal gebied met de paplepel ingegoten. Hij dankt daar in beginsel zijn vader voor maar ook de Brabantse opbouwwerker Piet Willems. In een andere podcast staat hij daar uitgebreid bij stil. Nog steeds gelooft hij dat de structurele oplossing voor maatschappelijke vraagstukken in het collectieve te vinden zijn. Burgerkracht en ABCD, de kracht van het gebiedsgericht werken en het vertrouwen oplossingen te vinden in de eigen leefomgeving. Als voorbeeld geeft hij de buurtapp waarbij hij na een crash van zijn beeldscherm een oproepje doet. Binnen mum van tijd krijgt hij een vervangend scherm aangeboden. We gooien ook teveel weg. 

Het opbouwwerk heeft volgens hem ook een activistische agenda, het agenderen van de klimaatcrisis, aandacht voor de woningnood, de polarisatie in de samenleving, kortom aandacht voor mensenrechten en sociale rechtvaardigheid. Het opbouwwerk was en is hier sterk en onderscheidend in, maar ook noodzakelijk. Wel is de manier waarop we daar nu aandacht voor moeten vragen verandert. Het is volgens hem belangrijk om in verbinding te blijven en juist te zoeken naar een manier waarop je verschillen kunt overbruggen. Een belangrijke les uit het verleden. Een te activistische houding zorgt voor afstand.

Hij geeft aan dat we in de huidige tijd het opbouwwerk hard nodig hebben en het dus nu ook zaak is om nog verder te professionaliseren. Gelukkig gebeurt dit nu ook al door bijvoorbeeld beroepsorganisaties als de BPSW en Sociaal Werk Nederland. Ook de groei van Krachtproef als beweging en de ontwikkeling van een landelijke leergang zijn positief. Uit het archief kun je leren hoe effectief samenlevingsopbouw is en dat het echt gaat om een vak, er wordt gewerkt met effectieve methodieken, we doen niet zomaar iets. Maar hij vraagt ook aandacht voor innovatie, denk aan ai of het gebruik van apps. 

Op de vraag welk boek hem het meest geraakt heeft noemt hij opvallend een film: The old oak van Ken Loach : https://www.cineart.nl/films/the-old-oak.  Snel kijken dus!